Terug in de tijd en vooruit in de toekomst!

We gaan terug in de tijd en kijken we vooruit in de toekomst. Oud-directeur van het eerste uur Hub Daniels neemt ons mee naar het eerste begin van 100 cursusgroepen Hogere Veiligheidskunde. Onze huidige Algemeen directeur Corné Bulkmans kijkt naar alle ontwikkelingen binnen onderwijs die in het verschiet liggen.

Van de eerste naar de 100ste cursusgroep HVK van PHOV door Hub Daniels
 
We schrijven medio jaren 80 van de vorige eeuw. In Nederland zijn er drie instellingen die een opleiding Hogere Veiligheidskunde (HVK) verzorgen, te weten:

• Het Veiligheidsinstituut te Amsterdam
• De combinatie Christelijke HTS Hilversum en Avond-HTS Den Haag
• De HTS te Heerlen.

Al snel bleek dat het totale aantal potentiële cursisten in Nederland onvoldoende was om naast elkaar drie afzonderlijke opleidingen HVK kostendekkend te verzorgen. Daarnaast blijkt dat het Veiligheidsinstituut problemen heeft bij de organisatie van het scriptietraject verbonden aan de HVK-opleiding.
Op initiatief van o.a. de Arboraad en de Stichting PHTO Nederland, financieel ondersteund door het Ministerie van OCW, wordt een onderzoek gestart in hoeverre het mogelijk is te komen tot één opleiding HVK in Nederland.
 
Dit overleg leidt uiteindelijk tot het volgende besluit:
De betrokken instellingen zullen niet meer afzonderlijk opleidingen HVK verzorgen maar deze onderbrengen in een samenwerkingsverband waarin de drie instellingen participeren.
 
Met name voor het Veiligheidsinstituut is dit een moeilijke beslissing, maar gezien de positie waarin het Veiligheidsinstituut zich bevindt is het een realistisch besluit. Het Veiligheidsinstituut fuseert in 1987 met de Stichting CCOZ en er ontstaat het Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden (NIA).
 
In augustus 1987 gaat de eerste opleiding van het samenwerkingsverband van start. Cursusleider is de heer Jaap van Gijn. Het docentencorps van ruim 50 personen bestaat voor ongeveer de helft uit docenten die in het verleden lessen hebben verzorgd voor de HVK-opleidingen. Dat betekent dat de helft nieuw is.
 
Het lesprogramma van de eerste opleiding:
Module 1: Kennismaking en introductie (8 dagdelen)
Module 2: Organisatie en beleid (8 dagdelen)
Module 3: Wetgeving (7 dagdelen)
Module 4: Risico- en betrouwbaarheidsanalyse (8 dagdelen)
Module 5: Veiligheidstechniek (10 dagdelen)
Module 6: Transport en opslag (6 dagdelen)
Module 7: Veiligheid in verband met het milieu (6 dagdelen)
Module 8: Gezondheid en welzijn (12 dagdelen)
Module 9: Onderzoekmethoden en technieken (8 dagdelen)
Module 10: Voorlichting en onderricht (4 dagdelen)
 
De lessen worden, uitgezonderd module 1, in de avonduren verzorgd. Bij de eerste opleidingen is het maken van een scriptie nog geen onderdeel van het programma. In de loop der jaren is het lesprogramma verschillende keren aangepast aan de stand der techniek. Daarnaast is het maken van een scriptie een belangrijk onderdeel geworden van de opleiding.
 
Na het wegwerken van opstartproblemen blijkt de HVK-opleiding in een behoefte te voorzien. De grote belangstelling wordt mede veroorzaakt door de aangepaste arbowetgeving.
 
Het aantal cursisten is dusdanig groot dat een spreiding van de opleiding over Nederland wenselijk is. Er ontstaat “het rondreizend circus” met o.a.  cursusplaatsen Amsterdam, Utrecht, Dordrecht, Groningen, Zwolle, Den Bosch, Eindhoven, Amersfoort en Voorburg. In 1996 komt aan het rondreizend circus een einde en wordt Utrecht de vaste cursusplaats.
 
De grote belangstelling heeft ook gevolgen voor de organisatie. Besloten wordt om het samenwerkingsverband een formele status te geven. Op 9 november 1989 wordt de Stichting Post Hoger Onderwijs Veiligheidskunde, beter bekend onder de naam PHOV, opgericht. Het bestuur van deze stichting wordt gevormd door een vertegenwoordiger van de samenwerkende instellingen. Verder wordt een managementteam aangesteld, dat ondersteund wordt door een cursusbureau. Het cursusbureau is een aantal jaren ondergebracht bij een van de participanten (NIA en Hogeschool Utrecht). Uiteindelijk is gekozen voor een zelfstandige status op eigen huisvesting (Weerdsingel WZ 32 te Utrecht). 
 
En nu schrijven we 2023. Bijna 40 jaar nadat de eerste stappen richting samenwerking zijn gezet. In de tussentijd is er veel gebeurd in Arboland. Ook PHOV heeft niet stilgestaan en is nog springlevend en succesvol, hetgeen moge blijken uit onderstaande opsomming van activiteiten:

• De 100ste opleiding HVK is gestart en er zijn inmiddels 1870 HVK’ers opgeleid
• Nieuwe arbo-opleidingen zijn ontwikkeld en worden verzorgd (Arbeidshygiëne, Arbeids-&Organisatiekunde, Middelbare Veiligheidskunde en Middelbare Arbeidshygiëne)
• Opleidingen op gebied Procesveiligheid zijn ontwikkeld en worden verzorgd
• Er is medewerking verleend aan het uitgeven van boeken: Leren van ongevallen, Handboek Risicobeheersing, Handboek Procesveiligheid
• Er wordt medewerking verleend aan trainingen voor medewerkers overheid
• Er zijn en worden vele inhouse-trainingen verzorgd

Hub Daniels

De komende 100 groepen HVK. Doorgaan zoals altijd of is een evolutie nodig? door Corné Bulkmans
 
De veiligheidskundige beroepsgroep staat voor verschillende uitdagingen: de vergrijzing binnen de sector, andere certificeringsprincipes en de veranderende eisen van het moderne werkveld vereisen een heroverweging van de opleidingen voor toekomstige veiligheidskundigen. In dit artikel willen we stilstaan bij een aantal belangrijke aspecten die in de komende jaren zullen bijdragen aan het vormgeven van de opleidingen en het succesvol opleiden van de volgende generatie veiligheidskundigen.
 
Een van de cruciale kwesties waarmee de veiligheidskundige beroepsgroep wordt geconfronteerd, is de vergrijzing van het personeelsbestand. Veel ervaren veiligheidskundigen naderen hun pensioenleeftijd, waardoor er behoefte is aan een gestage instroom van jonge professionals. Het is van essentieel belang om aantrekkelijke en eigentijdse opleidingstrajecten te ontwikkelen die jonge mensen inspireren om voor dit vak te kiezen. Dit omvat mogelijkheden voor stages, mentorprogramma's en praktische ervaring naast een gedegen theoretische basis.
 
Een andere belangrijke verandering is de verschuiving van louter technische kennis naar een bredere focus op het begeleiden van processen en het creëren van een veiligheidscultuur. Veiligheidskundigen moeten niet alleen in staat zijn om technische risico's te identificeren en te beheersen, maar ook om effectieve communicatie- en leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen. Het begrijpen van menselijk gedrag, het faciliteren van veiligheidsbewustzijn en het implementeren van gedragsveranderingsprogramma's zijn essentiële vaardigheden voor de moderne veiligheidskundige.
 
Het onderwijs zelf ondergaat ook veranderingen om beter aan te sluiten op de behoeften van de toekomstige veiligheidskundigen. Traditionele lesmethoden maken plaats voor meer interactieve en praktijkgerichte leermogelijkheden. Het gebruik van simulaties, casestudies en probleemgestuurd onderwijs stelt studenten in staat om realistische situaties te ervaren en vaardigheden te ontwikkelen die direct toepasbaar zijn in hun toekomstige carrière. Daarnaast biedt technologie nieuwe mogelijkheden, zoals e-learningmodules en virtuele omgevingen, die flexibel en gepersonaliseerd leren bevorderen.
 
Een leven lang leren wordt steeds belangrijker in het veiligheidskundige domein. De ontwikkeling van nieuwe technologieën, regelgeving en best practices vereist voortdurende professionele groei en bijscholing. Het is essentieel dat veiligheidskundigen worden aangemoedigd en gefaciliteerd om hun kennis voortdurend bij te werken en zich aan te passen aan de veranderende eisen van hun vakgebied. Door de mogelijkheid van permanente educatie en gespecialiseerde trainingen aan te bieden, kunnen veiligheidskundigen hun expertise uitbreiden en relevant blijven in een dynamische werkomgeving.
 
Tot slot is het cruciaal om te leren van zowel successen als missers. Het delen van best practices en het analyseren van incidenten zijn waardevolle leermomenten. Veiligheidskundige opleidingen moeten ruimte bieden voor reflectie en het bespreken van relevante casestudies. Door de nadruk te leggen op het leren van succesvolle praktijken kunnen toekomstige veiligheidskundigen een stevige basis leggen voor het bevorderen van veiligheid en het voorkomen van ongevallen.
 
In conclusie staan de opleidingen voor veiligheidskundigen voor een transformatie om te voldoen aan de eisen van de moderne tijd. Door de vergrijzing van de beroepsgroep, de verschuiving naar begeleiding van processen, veranderingen in het onderwijs, levenslang leren en leren van het goede, kunnen we een toekomstige generatie veiligheidskundigen opleiden die effectief kunnen bijdragen aan het bevorderen van veiligheid en gezondheid op de werkplek.
 
Dit betekent voor ons als PHOV dat we acties gaan inzetten om het onderwijs verder te gaan afstemmen op de behoefte uit de markt, het proces van onderwijs verder gaan moderniseren en afstemmen op onze doelgroep en dat we gerichte acties zullen gaan inzetten om een leven lang leren te faciliteren binnen de community van PHOV. 

Corné Bulkmans