De arbodetective

Circa anderhalve eeuw geleden deed detective Sherlock Holmes samen met zijn assistent Watson onderzoek naar misdrijven. Hij mocht daarbij uiteraard niets over het hoofd zien. Hij is beroemd geworden door zijn scherpzinnigheid en het feit dat zijn onderzoeken volledig waren.

In de huidige tijd wordt ook gehecht aan ‘volledigheid’: een van de belangrijkste eisen die aan de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) worden gesteld. Maar wat betekent dat eigenlijk, volledigheid? In het (digitale) woordenboek staat als uitleg: totaal, geheel, compleet, gans, volledig, volkomen, helemaal, in extenso, volslagen, zonder dat er iets ontbreekt, alles omvattend. Als je het woord letterlijk neemt: ‘vol…ledigheid’ dan kan juist het tegenovergestelde van totaal en compleetheid en alles omvattend bedoeld lijken. Probeer het woord ‘vol met ledigheid’ maar eens aan een buitenlander uit te leggen.

Bedoeld wordt in dit verband dat alle arbeidsbelastende factoren in kaart moeten worden gebracht. Er mag er geen één gemist worden. Immers: als er een wordt gemist, kan dat bijvoorbeeld leiden tot een ongeval. Als de arbeidsinspectie vervolgens die situatie niet beschreven ziet in de RI&E, heeft het bedrijf een boete te pakken. Het slachtoffer van dat ongeval kan op basis hiervan via een letselschadeadvocaat een hoge claim neerleggen.

Arbodeskundigen trachten uiteraard dit soort situaties te voorkomen en doen hun best de RI&E zo goed mogelijk volledig te laten zijn. Daartoe hebben zij vele lange lijsten met aandachtspunten ontwikkeld (‘instrumenten’) om vooral maar niets te vergeten. Aan de hand van het keurslijf van die lijsten worden dan alle mogelijke gevaarsbronnen en situaties in kaart gebracht.
Het resultaat van die exercities zijn vaak gedrochten van RI&E-rapportages. Bovendien blijven het generieke lijsten die niet elke specifieke risicosituatie in elk bedrijf zullen afdekken. Er kunnen nog steeds zaken gemist worden, waardoor later daar iemand slachtoffer van wordt door ongeval of ziekte: je was niet ‘volledig’. Kortom, slapeloze nachten en schuldgevoelens. Wat een nachtmerrie! Het zal je vak maar wezen!

Hoe is dat nu te voorkomen? Veel trainen, veel praktijkervaring opbouwen, niet je eigen creativiteit laten ondersneeuwen door de standaard RI&E-instrumenten – lijstjes kunnen immers niet in de plaats komen van kennis en ervaring. Tijdig vakgenoten inschakelen op gebieden die wat verder van je af staan. Ontwikkelen van antennes. Een neus krijgen voor onveilige en ongezonde situaties. Soms in complexe situaties niet direct een RI&E uitvoeren maar eerst enkele dagen zelf aan het werkproces deelnemen om zo de ins en outs van het werk goed te leren kennen. Tevens veel intervisiebijeenkomsten en je daarin kwetsbaar opstellen.

Een vangnet om toch volledigheid meer te garanderen is om te gaan werken met de basisrisicofactoren: de onderliggende oorzaken waardoor risico’s op de werkplek zijn ontstaan. Als er dan toch enkele concrete werkplekrisico’s zijn gemist, worden die getackeld door de aanpak van de bedrijfsbrede grondoorzaken. Kunnen we toch weer rustig gaan slapen. 

Hoe deed Sherlock Holmes dat toch allemaal in zijn eentje of samen met Watson? Wat een kanjer! Hij was vast geen  veiligheidskundige of arbeidshygiënist…

augustus 2022