Een ongeval komt nooit alleen!

Recentelijk ben ik verschillende keren geconfronteerd met ongevallen in bedrijven. Bij de ongevalsanalyses bleek dat men vooraf wel op de hoogte was van de risico’s, maar verkoos om ze niet aan te pakken. 

De bedrijven kenden dus de risico’s die aan de betreffende ongevallen ten grondslag lagen, maar hadden toch niets gedaan om die risico’s weg te nemen of te verminderen. Als reden daarvoor klonk steevast het argument dat het bedrijf het al economisch moeilijk genoeg had. Bedrijven kunnen amper het hoofd boven water houden. Laat staan dat het ze gaat lukken om tijd en geld te steken in het verminderen van die risico’s. 

Kansverschijnsel

Aan de ene kant wel begrijpelijk. Alle aandacht en energie gaan zitten in overleven. Om dan ook nog arbo-kwesties aan te pakken? Bovendien speelt bij die risico’s ook een kansverschijnsel: mogelijk treden de effecten – waaronder ongevallen – niet eens op. Dus redeneert men vaak: “Laten we ‘het risico’ maar nemen”. Zolang er geen ongeluk gebeurt, gaat dat goed en verkeert men in de veronderstelling dat het best veilig is. 

Financieel moeilijk

Aan de andere kant is deze redenering als je wat langer doordenkt niet goed te begrijpen. Als een bedrijf het financieel al moeilijk heeft, kan het zich al helemaal geen ongeval permitteren. Bij kleinere bedrijven kan een ongeval het einde van het bedrijf betekenen: langdurige ziekte van de werknemer, een hoge boete van de Inspectie SZW en daarna mogelijk nog een civielrechtelijke schadeclaim. Die laatste kan vele malen hoger zijn dan de boete. Want wanneer een werknemer door een ongeval deels of helemaal niet meer kan werken, wordt vaak de inkomensderving gekapitaliseerd voor de jaren dat hij anders nog gewerkt zou hebben. En dan is het flink ‘dokken’. 

Deepwater en Chemie-Pack

Een voorbeeld van een grootschalig effect is het incident met het boorplatform Deepwater in april 2010 in de Golf van Mexico. Een federale rechter in de VS heeft recentelijk bepaald dat BP zich schuldig heeft gemaakt aan grove nalatigheid in aanloop naar die ramp. Door de financiële claims kan zelfs een immens bedrijf als BP bijna failliet gaan. Een ander voorbeeld is Chemie-Pack. Na de brand op 5 januari 2011 is het bedrijf in de zomer van datzelfde jaar failliet verklaard. Denk ook de vele bedrijven die failliet zijn gegaan na een bedrijfsbrand omdat de continuïteit van de productie niet meer gewaarborgd kon worden. 

Statistiek

Dus wellicht moeten bedrijven zich beter realiseren dat het volgens de statistiek – en die heeft bijna altijd gelijk – slechts een kwestie van tijd is voordat risico’s zich vertalen naar een ongeval of andere ongewenste gebeurtenis. Heb je het dan al economisch moeilijk, dan kan dat zomaar ‘einde oefening’ betekenen. De zegswijze ‘een geluk bij een ongeluk’ gaat dan niet meer op.