Veel werknemers laten zelf de zonwering niet zakken. Ze nemen ook niet zelf de moeite om regelmatig ramen en deur van hun werkruimte tegen elkaar open te zetten om zo een beter binnenklimaat te creëren.

Ook op scholen zien we dit terug. Docenten die klagen over onvoldoende luchtverversing, te warm, zuurstofgebrek en de veel te hoge koolzuurconcentraties in de lokalen en leerlingen die zich daardoor niet kunnen concentreren. Niettemin blijft hun hoogste doel: doceren, maar niet eerst ventileren. Niet beseffend dat eerst zuurstof nodig is voordat les- en leerstof kan worden opgenomen.

In kantoortuinen geven veel medewerkers aan behoorlijk wat hinder te ondervinden van gesprekken van hun collega’s onderling of via de telefoon. Maar heel weinig mensen nemen vervolgens het initiatief om met elkaar hierover afspraken te maken. Liever blijven zij klagen.

Vele medewerkers die het grootste deel van de dag staand werk verrichten, klagen over pijn in hun rug, spataderen en vermoeidheid. Maar ze nemen niet de moeite frequent korte momenten van de dag gebruik te maken van de aanwezige sta-zithulpen.

Wat maakt dat we met de zo zeer gedetailleerde wet- en regelgeving het toch zo weinig voor elkaar gekregen hebben dat werknemers hierin zelf actief opereren? Dat de meeste werknemers als passieve consumenten wachten tot de baas iets voor ze regelt en als dat niet gebeurt blijven steken in de klaagmodus? Het is nota bene hun eigen veiligheid en gezondheid.

We moeten dit zien om te buigen naar acties van de werknemers zelf. Veel meer een actieve inspanning vragen. Net zoals in bedrijven waar veiligheid hoog in het vaandel staat en de leidinggevende op de veiligheidsprestaties worden afgerekend, zouden we ook de werknemers in hun prestaties moeten afrekenen op veiligheidszaken.

Bijvoorbeeld door in hun jaargesprekken aan de orde te stellen hoeveel onveilige situaties zij het afgelopen jaar gemeld hebben, welke acties zij hebben ondernomen om bepaalde werksituaties zelf qua veiligheid te verbeteren, hoe vaak zij collega’s op onveilig gedrag hebben aangesproken, enzovoort. Of verplicht stellen dat werknemers in het periodiek werkoverleg zelf minimaal twee keer per jaar met een concreet initiatief komen om de veiligheid op een hoger niveau te brengen. Het is immers feitelijk hun feestje …

Een variant op de uitspraak van Kennedy zou kunnen zijn: ‘Ask not what your boss can do for your safety, ask what you can do for your own safety and that of your colleagues’.